Nhắc tới Hà Giang, bạn nghĩ ngay tới khung cảnh bình yên, thơ mộng của núi rừng, cùng nét mộc mạc đơn sơ của con người nơi đây làm say đắm biết bao trái tim của những lữ khách đường xa.Người ta thường nhắc tới những làng bản nhỏ xinh, bình yên của người bản xứ, cái không khí thanh bình giữa bức tranh tuyệt mỹ mà mẹ thiên nhiên ban tặng, và một trong những ngôi làng được nhiều du khách biết đến nhất đó là Làng văn hóa Lũng Cẩm.
Làng văn hóa Lũng Cẩm thuộc thôn Lũng Cẩm, xã Sủng Là, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang. Nơi đây chủ yếu người dân tộc Mông sinh sống cùng một số ít người dân tộc khác như người Hoa, người Lô Lô,…. Từ bao đời nay nó được ví như một ốc đảo bình yên, tươi đẹp được Thung lũng Sủng Là ôm gọn trong lòng mình.
Đến với Lũng Cẩm, du khách sẽ thấy được vẻ đẹp đặc trưng của cao nguyên đá với những dãy núi nối tiếp nhau, các cánh đồng ngô xanh tươi, những vườn hoa đầy màu sắc, những hàng cây chạy dài xanh mướt hay những ngôi nhà cổ trăm tuổi và những bộ trang phục thổ cẩm của các chàng trai cô gái vùng cao rực rỡ màu sắc.
Những mái nhà tại Lũng Cẩm được lợp bằng ngói âm dương, cùng với thời gian, những lớp rêu xanh bám đầy trên mái ngói của những ngôi nhà đã gần một thế kỷ, thể hiện sự trường tồn, thách thức với thời gian. Đặc biệt, các nguyên liệu làm nên những ngôi nhà cổ kính này đều được lấy và sản xuất tại chỗ, từ đất để trình tường nhà, ngói, gỗ, kể cả hàng rào đá xung quanh nhà.
Đặt chân tới Lũng Cẩm, quý khách không thể bỏ qua cơ hội tham quan ngôi nhà cổ nổi tiếng có kiến trúc truyền thống đặc trưng của dân tộc Mông. Ngôi nhà này được ông Mua Súa Páo xây dựng năm 1947, nay thuộc quyền sở hữu của ông Mua Sính Già – cháu nội của ông Mua Súa Páo.
Toàn bộ khu nhà được thiết kế theo một tổ hợp kiến trúc khép kín theo bốn hướng, chính giữa là sân trời. Nhà có tường trình bằng đất, mái lợp máng âm dương, cửa gỗ thấp, cột, kèo, ván bưng và sàn đều làm bằng gỗ, móng nhà, hiên nhà, chân cột và sân đều làm bằng đá vôi xanh. Phía dưới gian nhà chính là hầm khi xưa ông Mua Súa Páo dùng để chứa thuốc phiện, chuồng trại chăn nuôi được đặt đối diện với gian chính qua khoảng sân trời. Ngay gian cổng được đặt cối xay thóc bằng gỗ, đối diện là gian phụ gồm nhà kho và bếp. Bao quanh toàn bộ khuôn viên nhà là tường đá, tất cả đều trên 100 năm tuổi.
Làng văn hóa du lịch Lũng Cẩm thu hút nhiều nhà nhiếp ảnh, nhà làm phim và là nơi khởi nguồn sáng tác cho nhiều tác phẩm nghệ thuật. Trong đó, điển hình, Làng Lũng Cẩm đã được chọn làm bối cảnh trong phim nhựa “Chuyện của Pao”, bộ phim này đã đạt giải thưởng Cánh diều vàng của Hội Điện ảnh Việt Nam.
Ngôi nhà trình tường cổ kính làm bối cảnh cho “nhà của Pao” là nhà ông Mua Súa Páo. Giữa vùng núi đá tai mèo như Hà Giang lại mọc lên một ngôi nhà bằng đất, cao hai tầng, thì quả là sự lạ. Điều ấy đã góp phần tạo nên bản sắc văn hóa mới, trong tầng lớp quý tộc xưa của đồng bào dân tộc Mông vùng cực Bắc.
Ông Mua Súa Páo là một người nổi tiếng và có vai vế ở Tây Bắc. Ông từng giữ chức Trung đội trưởng đội quân của Vua Mèo thời trước Cách mạng tháng Tám 1945. Người ta bảo, ông Páo võ nghệ hơn người, lại có sức khỏe phi thường, có thể một mình tay không đánh thắng hổ.Chính những khả năng ấy đã khiến Vua Mèo yêu quý và tin tưởng cho mời ra để giữ chức vụ cao nhất trong đội quân tháp tùng.
Có tiền, ông Páo thuê thợ giỏi nhất về xây dựng ngôi nhà trong mấy năm ròng. Ngôi nhà trình tường vững chãi 2 tầng với 3 dãy nhà ghép thành hình chữ U, để lộ phần sân nhỏ lát đá tảng được đánh bóng cẩn thận.
Không chỉ nổi tiếng bởi truyền thống, nét mộc mạc, cổ kính mà làng Lũng Cẩm còn được biết đến bởi sự bình yên, những cánh đồng lúa chín thơm ngát, những cánh đồng hoa tam giác mạch, hoa cúc, hoa mơ,… khoe sắc màu khiến những lữ khách đường xa như được trút hết mệt mỏi, căng thẳng sau những ngày làm việc nơi phố thị ồn ào.
Mùa đông cũng là mùa đẹp nhất của mảnh đất này khi những vạt hoa tam giác mạch nở khắp vùng cao nguyên đá. Những cánh đồng hoa làm khung cảnh thiên nhiên vốn khắc nghiệt, lạnh lẽo biến thành một bức tranh tuyệt mỹ thật nên thơ.
Đồng bảo dân tộc Mông ở bản Sủng là thường trồng tam giác mạch cùng với hoa cải ở các triền đồi cao. Phần đất bằng đáy thung lũng để trồng ngô và lúa. Sự hòa quyện giữa màu xanh non ngô, lúa, hoa tam giác mạch màu hồng, thêm màu nắng vàng, xanh đậm của rừng già đã tạo nên bức tranh thiên nhiên quyến rũ, nao lòng. Nếu bạn mong muốn sở hữu những bức hình sống ảo bên hoa tam giác mạch theo cách khác biệt, đừng bỏ qua Sủng Là nhé!